Những điều chỉnh của thông tư 08/2022/TT-BKHĐT nhà thầu cần biết

Quy định về giấy phép bán hàng theo thông tư 08

Điều 27 thông tư 08 quy định:

a) Trường hợp hàng hóa của gói thầu là hàng hóa thông thường, thông dụng, sẵn có trên thị trường, đã được tiêu chuẩn hóa và được bảo hành theo quy định của nhà sản xuất, trong E-HSMT không được yêu cầu nhà thầu phải nộp giấy phép bán hàng của nhà sản xuất hoặc giấy chứng nhận quan hệ đối tác hoặc tài liệu khác có giá trị tương đương;

 

b) Trường hợp hàng hóa của gói thầu là hàng hóa đặc thù, phức tạp cần gắn với trách nhiệm của nhà sản xuất trong việc cung cấp các dịch vụ sau bán hàng như bảo hành, bảo trì, sửa chữa, cung cấp phụ tùng, vật tư thay thế, dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật và các dịch vụ liên quan khác thì trong E-HSMT có thể yêu cầu nhà thầu tham dự thầu phải cung cấp giấy phép bán hàng của nhà sản xuất;

 

Trường hợp E-HSMT đưa ra yêu cầu cụ thể về giấy phép bán hàng (giấy phép bán hàng của hãng sản xuất hoặc giấy cam kết hỗ trợ kỹ thuật, bảo hành của nhà sản xuất...) thì nhà thầu chỉ cần xuất trình một trong các tài liệu sau đây trước khi ký hợp đồng như: giấy phép bán hàng của nhà sản xuất hoặc của đại lý được ủy quyền bán hàng hoặc giấy chứng nhận quan hệ đối tác hoặc giấy cam kết hỗ trợ kỹ thuật, bảo hành của nhà sản xuất hoặc tài liệu khác có giá trị tương đương;

 

c) Việc nhà thầu không đính kèm một trong các tài liệu quy định tại điểm b khoản này không phải là lý do loại bỏ nhà thầu. Nhà thầu vẫn được tiếp tục xem xét, đánh giá và được xét duyệt trúng thầu. Trường hợp trúng thầu, nhà thầu phải xuất trình một trong các tài liệu này trước khi ký kết hợp đồng.

Như vậy thông tư 08 đã giúp các nhà thầu gỡ bỏ 1 trong các điều kiện tiên quyết khi quyết định có tham gia dự thầu hay không. Vì như trước đây, giấy phép bán hàng (nếu e-HSMT có yêu cầu) là một trong các tiêu chuẩn khi đánh giá e-HSDT của nhà thầu. Nếu nhà thầu không có tài liệu này thì e-HSDT được đánh giá là không đáp ứng về mặt kỹ thuật.

Khi áp dụng thông tư 08, sẽ có nhiều nhà thầu mạnh dạn nộp thầu khi không có giấy phép bán hàng. Nếu sau mở thầu mà giá chào thầu của nhà thầu có giấy phép bán hàng quá cao so với các nhà thầu không có giấy phép bán hàng thì chắc chắn bên mời thầu sẽ cảm thấy khó xử và mong muốn nhà thầu chào giá thấp trúng thầu hơn.

Nhà thầu không có giấy phép bán hàng có thêm thời gian xoay xở thuyết phục nhà cung cấp “nhả" giấy phép bán hàng bằng cách tác động từ nhiều phía. “Anh ơi giá nó cao thế trúng sao được!”; “Anh ơi anh cứ hỏi bên mời thầu mà xem. Giá bên em đẹp nhất. Hồ sơ không lỗi lầm gì! Giờ anh cấp giấy phép bán hàng cho em là xong!” vân vân và mây mây.

Với thay đổi tích cực này, bidwinner đánh giá sẽ giúp hạn chế đáng kể “quyền lực” của nhà cung cấp khi đấu thầu mua sắm hàng hóa. Trên thực tế, để được cấp giấy phép bán hàng thì rất nhiều nhà thầu còn phải “hứa hẹn" này nọ với nhà cung cấp. Ngoài ra, tính cạnh tranh trong các gói thầu mua sắm hàng hóa sẽ cao hơn thể hiện ở số lượng nhà thầu tham gia mỗi gói thầu sẽ cao hơn. Thiệt thòi nhất thuộc về bên mời thầu vì họ sẽ mất nhiều thời gian gọi từng nhà thầu đến thương thảo để “xem" nhà thầu có giấy phép bán hàng hay không?

Quy định về hàng mẫu theo thông tư 08

Điều 27 thông tư 08 quy định:

E-HSMT không được đưa ra yêu cầu về hàng mẫu; trường hợp cần yêu cầu về hàng mẫu để đánh giá về kỹ thuật thì chủ đầu tư phải trình người có thẩm quyền xem xét, quyết định. Trong tờ trình phải nêu rõ lý do yêu cầu về hàng mẫu. Chủ đầu tư, bên mời thầu phải bảo đảm việc yêu cầu cung cấp hàng mẫu không dẫn đến làm tăng chi phí của gói thầu, hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng. Trường hợp E-HSMT có yêu cầu cung cấp hàng mẫu, nhà thầu có thể nộp bổ sung hàng mẫu trong vòng 05 ngày làm việc sau thời điểm đóng thầu.

Trước đây, quy định về hàng mẫu mang tính “cảnh báo" các nhà thầu có ý định tham gia là chính. Theo đánh giá của bidwinner, quy định mới này trong thông tư 08 giúp tháo gỡ một số bất cập liên quan đến hàng mẫu trước đây:

• Yêu cầu hàng hóa mẫu giá trị lớn gây lãng phí cho xã hội và thiệt hại cho nhà thầu (nếu không trúng thầu)
• Yêu cầu hàng hóa mẫu chỉ là hàng hóa thông thường đã được tiêu chuẩn hóa
• Thời gian trình hàng mẫu bát nháo: trước thời điểm đóng thầu, trong vòng 24h sau khi mở thầu… 

Bên mời thầu sẽ phải cẩn thận hơn khi đưa tiêu chí hàng mẫu vào e-HSMT đặc biệt là người chịu trách nhiệm xem xét ra quyết định chấp thuận trình mẫu nêu trên.

Quy định về nhân sự chủ chốt theo thông tư 08

Đối với gói thầu mua sắm hàng hóa

Điều 30 thông tư 08 quy định:

- Đối với phần công việc cung cấp hàng hóa, E-HSMT không được đưa ra yêu cầu về huy động nhân sự chủ chốt;

- Đối với hàng hóa thông dụng, sẵn có trên thị trường, không đòi hỏi nhân sự thực hiện dịch vụ liên quan phải có trình độ cao thì không yêu cầu về nhân sự chủ chốt;

- Trường hợp các dịch vụ liên quan có yếu tố đặc thù, phức tạp cần thiết phải có nhân sự có trình độ, hiểu biết, nhiều kinh nghiệm đảm nhận thì có thể đưa ra yêu cầu về huy động nhân sự chủ chốt để thực hiện các công việc đặc thù, phức tạp này. Trường hợp yêu cầu huy động nhân sự chủ chốt, trong tờ trình phê duyệt E-HSMT phải nêu rõ lý do để chủ đầu tư xem xét, quyết định. Chủ đầu tư, bên mời thầu phải bảo đảm việc yêu cầu huy động nhân sự chủ chốt không dẫn đến làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng.

Quy định mới này tháo gỡ đáng kể rào cản tham gia đấu thầu cho các nhà thầu đặc biệt là các gói thầu đưa ra các yêu cầu “khù khoằm” cho nhân sự chủ chốt kiểu như: “Cán bộ kỹ thuật phải có chứng chỉ đào tạo của hãng sản xuất abc về việc cài đặt cấu hình các thiết bị xyz”...

Đối với bên mời thầu khi lập e-HSMT cho gói mua sắm hàng hóa và mong muốn nhà thầu có nhân sự chủ chốt có đủ chuyên môn thì bắt buộc phải khai báo thêm các dịch vụ liên quan và có ước lập dự toán cho công việc đó. 

Theo nhận định của bidwinner thì thay đổi này sẽ khiến hơn 80% các gói thầu mua sắm hàng hóa sẽ không yêu cầu nhân sự chủ chốt. Đây cũng là cơ hội dành cho các nhà thầu không thích cơ chế trọng “quan hệ" như hiện tại.

Đối với gói thầu xây lắp

Điều 30 thông tư 08 quy định:

Căn cứ quy mô, tính chất của gói thầu và pháp luật về xây dựng mà chủ đầu tư đưa ra yêu cầu về nhân sự chủ chốt trong E-HSMT cho phù hợp. E-HSMT không được yêu cầu về nhân sự chủ chốt đối với các vị trí mà pháp luật về xây dựng không có yêu cầu về tiêu chuẩn đối với chức danh đó hoặc đối với các vị trí kỹ thuật thông thường, công nhân kỹ thuật, lao động phổ thông.

Quy định mới này sẽ khiến cho các gói thầu xây lắp giảm đáng kể yêu cầu về nhân sự chủ chốt và công nhân kỹ thuật (Nhà thầu giảm kha khá tiền công chứng bằng cấp, hợp đồng lao động, chứng chỉ cho mấy ông này!). Tuy nhiên, điều chỉnh này sẽ khiến cho bên mời thầu và tư vấn đấu thầu bối rối vì sẽ phải tìm hiểu thật kỹ cái pháp luật về xây dựng nêu trên. 

Ngoài ra, sau khi thông tư này được áp dụng, sẽ có nhiều công văn khiếu nại của nhà thầu với nội dung như: “Pháp luật về xây dựng không có yêu cầu về tiêu chuẩn đối với vị trí cán bộ kỹ thuật phụ trách công việc abc”.

Một trong những điểm tích cực nhất của thông tư 08 về nhân sự chủ chốt là: 

“Trường hợp nhân sự chủ chốt mà nhà thầu kê khai trong E-HSDT không đáp ứng yêu cầu của E-HSMT, bên mời thầu cho phép nhà thầu làm rõ, thay đổi, bổ sung nhân sự chủ chốt để đáp ứng yêu cầu của E-HSMT trong một khoảng thời gian phù hợp nhưng không ít hơn 03 ngày làm việc. Đối với mỗi nhân sự không đáp ứng, nhà thầu chỉ được thay thế một lần. Trường hợp nhà thầu không có nhân sự thay thế đáp ứng yêu cầu của E-HSMT thì E-HSDT bị loại.”

Như vậy, thông tư 08 đã gỡ thêm một điều kiện tiên quyết về tiêu chuẩn đánh giá về mặt kỹ thuật. Nhà thầu có thể không đủ thời gian tìm kiếm nhân sự phù hợp cứ khai bừa một ông A nào đó. Sau khi đóng thầu thì có thêm thời gian 3 ngày (Thế cũng là nhiều rồi!) để chuẩn bị nhân sự phù hợp để làm rõ, thay đổi và bổ sung nhân sự.

Đối với gói thầu phi tư vấn

Điều 30 quy định:

Đối với gói thầu dịch vụ phi tư vấn không đòi hỏi nhân sự có chuyên môn cao thì không được yêu cầu về nhân sự chủ chốt. Trường hợp dịch vụ phi tư vấn có yếu tố đặc thù, phức tạp cần thiết phải có nhân sự có hiểu biết, nhiều kinh nghiệm đảm nhận thì có thể đưa ra yêu cầu về huy động nhân sự chủ chốt để thực hiện các công việc đặc thù, phức tạp này. Trường hợp yêu cầu huy động nhân sự chủ chốt, trong tờ trình phê duyệt E-HSMT phải nêu rõ lý do để chủ đầu tư xem xét, quyết định. Chủ đầu tư, bên mời thầu phải bảo đảm việc yêu cầu huy động nhân sự chủ chốt không dẫn đến làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng. E-HSMT không được yêu cầu nhân sự chủ chốt đối với công nhân kỹ thuật, lao động phổ thông.

Cách hiểu này cũng giống như đối với gói mua sắm hàng hóa có dịch vụ liên quan nhé.

Quy định về chứng chỉ hoạt động xây dựng theo thông tư 08

Điều 28. Chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng công trình

Đối với gói thầu xây lắp, nhà thầu có thể đính kèm chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng công trình hoặc không đính kèm chứng chỉ này trong E-HSDT, kể cả trường hợp E-HSMT có yêu cầu nhà thầu phải có chứng chỉ này. Việc nhà thầu không đính kèm chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng công trình không phải là lý do loại bỏ nhà thầu. E-HSDT của nhà thầu vẫn được tiếp tục xem xét, đánh giá và được xét duyệt trúng thầu. Trường hợp trúng thầu, nhà thầu phải xuất trình chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng công trình trước khi trao hợp đồng.

Các gói thầu xây lắp thuộc vốn ngân sách thường đưa ra yêu cầu nhà thầu có chứng chỉ này. Quy định tưởng như giúp nhà thầu tránh khỏi việc trượt oan uổng nếu chả may quên đính kèm chứng chỉ này trong e-HSDT, tuy nhiên việc này càng khiến cho nhà thầu “ẩu" hơn. Nhà thầu xây lắp cần sự hoàn thiện chỉn chu thì công trình càng có chất lượng tốt. 

Theo đánh giá của bidwinner thì có lẽ nên bỏ cái chứng chỉ hoạt động xây dựng này đi. Đây là một loại giấy phép con khiến cho nhà thầu tốn thêm chi phí và thời gian không cần thiết. Ngoài ra, chứng chỉ hoạt động xây dựng này nên được thêm vào phần khai báo hồ sơ năng lực trên hệ thống đấu thầu quốc gia. Nhà thầu chỉ việc khai 1 lần và không cần phải đính kèm vào mỗi lần dự thầu nữa.

Những điều chỉnh đối với e-HSMT theo thông tư 08

Điều 25 khoản 3 quy định:

3. Đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp, dịch vụ phi tư vấn, bằng dữ liệu, tiêu chuẩn đánh giá về tính hợp lệ, yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm trong E-HSMST, E-HSMT được số hóa dưới dạng webform trên Hệ thống. Chủ đầu tư, bên mời thầu không được đính kèm các file yêu cầu khác về bảng dữ liệu, tiêu chuẩn đánh giá về tính hợp lệ, yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm trong E-HSMST, E-HSMT. Bảng dữ liệu, tiêu chuẩn đánh giá về tính hợp lệ, yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm không phải là bản được số hóa dưới dạng webform sẽ không được coi là một phần của E-HSMST, E-HSMT và nhà thầu không phải đáp ứng các yêu cầu này.

Lý do mà thông tư 08 đưa ra điều chinh này có thể là 1 trong các lý do sau đây:

• e-HSMT nêu thêm các yêu cầu về năng lực nhà thầu bổ sung cho webform tại các file đính kèm khác. Nhà thầu cần phải đọc kỹ các file đính kèm trên thông báo mời thầu để bóc tách các yêu cầu cụ thể.
• e-HSMT đưa ra mẫu riêng tại các file đính kèm (Mẫu bảo đảm dự thầu). Nếu nhà thầu làm theo mẫu chung thì có thể bị loại.
• Thông tin trên webform xung đột với thông tin trên các file đính kèm (yêu cầu kỹ thuật nêu trong mô tả hàng hóa mời thầu xung đột với chương V - Yêu cầu về mặt kỹ thuật

Như vậy là nhà thầu có thể yên tâm lập HSDT theo bản số hóa dưới dạng webform mà không cần đáp ứng các yêu cầu nêu trong các file đính kèm trong thông báo mời thầu.

Cập nhật 2023: Trên hệ thống đấu thầu quốc gia mới, ở Chương 3 - Tiêu chuẩn đánh giá năng lực và kinh nghiệm vẫn cho phép bên mời thầu đính kèm file bổ sung. Như vậy là nhà thầu vẫn phải đáp ứng các tiêu chuẩn đánh giá nêu tại Chương 3 này đồng thời vẫn phải đáp ứng yêu các yêu cầu nêu trong file đính kèm.

Trên đây là những điều chỉnh từ thông tư 08 mà nhà thầu cần biết và diễn giải theo hiểu biết của đội ngũ bidwinner. Nhà thầu xin vui lòng không dẫn chiếu thông tin ra ngoài.